Inhoud

In de cursus Systeem aarde: kennis voor klimaat gaan we uit van de aarde als systeem, om via dit interdisciplinaire begrip de belangrijkste deelsystemen zoals klimaat, atmosfeer, biosfeer, hydrosfeer en lithosfeer te kunnen onderscheiden. Je leert wat de belangrijke mechanismen zijn in de wisselwerking tussen veranderend klimaat en geologische processen op en nabij het aardoppervlak, en hoe deze het systeem aarde in verleden en heden bepalen. Vanuit deze kennis van paleo-klimaat en de samenhang met de dynamiek van systeem aarde leer je wat het verschil is tussen natuurlijke klimaatverandering en anthropogene klimaatverandering.

Deze kennis leer je toepassen in de context van milieu- en klimaatvraagstukken (op globaal, regionaal en stedelijk niveau), waarvoor je een overzicht aan analysemethoden en voorbeelden van maatregelen voor klimaatadaptatie krijgt aangereikt, en deze ook kritisch leert beoordelen.

 

Het eerste deel van de cursus richt zich met name op de exogene processen van het systeem aarde en hoe natuurlijke en antropogene omstandigheden de verschillende deelsystemen beïnvloeden. Daarbij richt de cursus zich vooral op het Klimaatsysteem van de aarde, en de dynamiek van de klimaatprocessen. De belangrijke interne driver van het systeem aarde, de plaattektoniek, is besproken in de propedeusecursus Geologie rondom plaattektoniek. In deze klimaatcursus leer je ook de verschillende terugkoppelingsmechanismes die dit klimaatsysteem en de andere ‘earth systems’ beïnvloeden. In dit deel krijg je ook inzicht in hoe wetenschappers aan de hand van analyses met klimaatmodellen en aardse waarnemingen, klimaatverandering als antropogeen proces bestuderen, in verleden en toekomst. Vanuit het inzicht in de werking van deze klimaatmodellen bespreken we kort de IPCC- en KNMI- klimaatscenario’s, en hoe deze voor planvorming gericht op klimaatadaptatie en mitigatie van broeikasgassen (GHG) ingezet kunnen worden. Je maakt kennis met diverse methoden voor de reconstructie van klimatologische veranderingen in het verleden. Je leert de belangrijkste ruimtelijke processen bij klimaatverandering op en nabij het aardoppervlak in Noordwest-Europa te verklaren.

In het tweede deel ga je dieper in op de wereldwijde antropogene klimaatverandering en klimaatverandering in Nederland. Daarbij wordt ingezoomd op het stadsklimaat waar aandacht is voor de verschillende schaalniveaus en het Stedelijk Hitte-eilandeffect en de oorzaken ervan. Inzicht hierin is belangrijk bij het ontwikkelen van effectieve strategieën voor klimaatadaptatie en maatregelen.

De cursus geeft je een overzicht van analysemethoden, waaronder de klimaatstresstest, voor het bepalen van de kwetsbaarheid van een regio en de verschillende adaptatiemaatregelen vanuit een aantal gezichtspunten: vanuit stedelijk niveau (van stad en regio) en vanuit doel (hitte, wateroverlast, overstroming).

De toetsing bestaat uit een schriftelijk tentamen (meerkeuzevragen en openvragen) én een tentamenopdracht. De tentamenopdracht is het uitvoeren en presenteren van een (eenvoudige) klimaatstresstest voor een wijk/stad/regio naar keuze. Je werkt toe naar een mondelinge (online) rapportage, waarin je onderzoekt welke klimaateffecten mogelijk relevant zijn in het eigen gebied (stad of regio). Op deze manier leer je de beleidssituatie karakteriseren in termen van relevante klimaateffecten en relevante afwegingsmethoden. Je presenteert de resultaten van je klimaatstresstest in een online seminar met 4 medestudenten en 2 docenten. Factoren die een rol spelen bij de effectiviteit van maatregelen worden gezamenlijk bediscussieerd.

Vanwege het interdisciplinaire karakter van deze cursus ligt de nadruk op de samenhang tussen: diagnose, onderzoek en interventie (alle drie de competentielijnen) en het verwerven van de benodigde kennis en inzicht en de toepassing daarvan. Nadrukkelijk komt ook oordeelsvorming aan bod, met name gericht op methoden van onderzoek, en de complexiteit daarvan in interdisciplinaire vraagstukken.

 

Na afronding van deze cursus kun je:

- binnen het systeem aarde de belangrijkste deelsystemen onderscheiden en het interdisciplinaire begrip van het systeem aarde hanteren, en in grote lijnen toepassen in de context van milieu- en klimaatvraagstukken (op globaal, regionaal en stedelijk niveau);

- onderzoeken welke klimaateffecten mogelijk relevant zijn in het eigen gebied in een interdisciplinair kader van werkcolleges met studentpresentaties, en de beleidssituatie karakteriseren in termen van relevante klimaateffecten en relevante afwegingsmethoden;

- een bepaald aspect van milieuvraagstukken, gerelateerd aan antropogene klimaatverandering in korte schriftelijke en mondelinge presentaties met visualisaties rapporteren aan medestudenten, en daarover een discussie voeren ter kritische oordeelvorming (hierbij dient de ‘APA-stijl’ in acht te worden genomen).

propedeuse behaald.

Voorkennis

Voor deze postpropedeusecursus is enige voorkennis van de natuurwetenschappen, milieubeleid, wiskunde, scheikunde en natuurkunde op propedeuseniveau noodzakelijk om de cursus binnen de gegeven studietijd met een voldoende te kunnen afronden.

Wiskundige voorkennis kun je opdoen met de propedeusecursus ‘Wiskunde voor milieuwetenschappen’ (NB0302). Indien je deze cursus niet heeft afgerond, kun je je voorkennis toetsen met de diagnostische toets (www.ou.nl/web/open-universiteit/science-voorkennis-wiskunde) van deze cursus en eventueel opfrissen met de bijgeleverde basiskennis.

Voorkennis van natuur- en scheikunde kun je opdoen met de propedeusecursussen NB1002 Natuurkunde voor milieuwetenschappen en NB0502 Scheikunde voor milieuwetenschappen 1. Studiemateriaal over klimaat en klimaatverandering vanuit de cursus NB1002 wordt beschikbaar gesteld. Indien je bovenstaande cursussen niet hebt afgerond, kun je met dit materiaal je voorkennis bijspijkeren.

Cursusmateriaal

- digitale leeromgeving: instructie per weektaak in de digitale leeromgeving, met studeerwijzer; intro/leerdoelen en kernbegrippen, en vanuit de taken verwijzend naar boek of een bronnenmap (op papier en online); opgaven/zelftoetsen + uitwerkingen

- boek: Hugues Goosse (2015). Climate System Dynamics and Modelling

- OU-reader (cursusmap met geselecteerde bronnen, waaronder artikelen uit het project Kennis voor Klimaat en het KNMI-rapport klimaatscenario’s)

- kaartmateriaal voor gebruik bij uitwerking van de opdracht.

Deze cursus heeft een vast startmoment in kwartiel 1 (1 september 2024). Aanmelden is mogelijk tot uiterlijk drie weken voor de start van het betreffende kwartiel.

Begeleidingsvorm

De docent organiseert een begeleidingstraject in kwartiel 1, met een fysieke bijeenkomst (werkcollege) op Themadag Aarde (september) en twee online werkcolleges (oktober/november).

Rond eind oktober is er een online seminar, waarin studenten de resultaten van de tentamenopdracht presenteren. Herkansingen van de opdrachtpresentatie zijn er in het online seminar in kwartiel 2 en in het online seminar in kwartiel 4 (zie Data bijeenkomsten).

Tentamenvorm

Digitaal groepstentamen met meerkeuzevragen en open vragen en een opdracht.

 

Tentamenhulpmiddelen

Een zakrekenmachine

Een 'schoon' verklarend Nederlands woordenboek (op eigen risico)

Een geodriehoek

 

Tentamentoelichting

Je dient zelf tijdig aan te melden voor een tentamen.

De opdracht bestaat uit een online seminarpresentatie. Je meldt je minimaal 2 weken voorafgaand van het seminar aan via de cursussite.

Digitale leeromgeving

Je start iedere cursus op de cursussite in de digitale leeromgeving (www.ou.nl/mijnOU). Je vindt daar de structuur van de cursus, de studietaken en een groot deel van het cursusmateriaal. Ook vind je daar voorbeeldtentamens, de opgenomen werkcolleges (indien beschikbaar) en de communicatie met de docent en medestudenten via het forum met vragen en antwoorden.

Verdere gegevens op: www.ou.nl/studieaanbod/NB1302