De minor Artistic Research in Situ (ARiS) is interdisciplinair, en zowel verbredend als verdiepend. Verbredend in de zin dat deze openstaat voor studenten die artistiek onderzoek willen ontwikkelen als methode voor hun eigen praktijk, en verdiepend voor die studenten die reeds in aanraking zijn geweest met artistiek onderzoek en dit verder in hun artistieke praktijk willen ontwikkelen en implementeren. Het is een opleidingsoverstijgende minor kunstenbreed en tevens verbindend tussen de opleidingen Fine Arts, Design en Education en iArts (als een van de Spectrum-projecten voor 2de jaars). Tenslotte wil de minor met nadruk openstaan voor alle opleidingen binnen Zuyd en daar-buiten (hogeschool en universitair) en ziet zij artistieke onderzoeksmethoden als interdisciplinaire en innovatieve manier om een complex, gelaagde plaatsen, zoals het ENCI-landschap gezamenlijk te onderzoeken.

In deze minor, die wordt aangeboden in periode 3 (februari – eind april, studiejaar 2025-2026), staat de verbinding met de omgeving (in situ) centraal en in het bijzonder het ENCI-gebied. Dit bijzondere gebied vormt de basis voor nieuwe onderzoeksmethoden vanuit de kunsten, en in het bijzonder sensory methods zoals walking om complexe, gelaagde landschappen (zoals het ENCI-gebied) te verkennen, in kaart te brengen en op te reflecteren. Het ENCI-gebied wordt getekend door een jarenlang transformatieproces dat, geworteld in de geschiedenis – de mergelafgraving en cement/ klinkerproductie vanaf 1926 – het landschap drastisch veranderd heeft, maar op paradoxale wijze ook bijzonder wetenschappelijk onderzoek en natuurontwikkeling heeft opgeleverd. Dat heeft er onder andere toe geleid dat hier de laatste Mosasaurus ‘Lars’ en een bijzondere vliegsoort ontdekt is, maar ook kunstenaars hebben de afgelopen jaar onderzoek gedaan in het gebied, zoals in het project ‘OVERGANGSZONE’. Nu de fabriek definitief is gesloten en het landschap tot nieuwe natuur is verklaard, ligt er een nieuwe uitdaging voor het gebied hoe dit verder te ontwikkelen. Vele partijen hebben zich reeds over het ENCI-gebied gebogen, en tot op de dag van vandaag spelen hierbij veel verschillende belangen een rol. Deze belangen geven het onderzoek een duidelijke urgentie en maatschappelijke relevantie, en betrokken partijen kunnen als ‘externe opdrachtgever’ of publiek een belangrijke rol spelen.

Het is niet de bedoeling van deze module om en het gebied te politiseren, maar juist om via artistiek onderzoek haar kansen en mogelijkheden te verkennen. Daarvoor worden wandel- en zintuigelijke methoden ingezet om dit complex gelaagde landschap vanuit verschillende perspectieven te onderzoeken, om het gebied in kaart te brengen, vragen te formuleren en het gebied te activeren in het transformatieproces naar de toekomst. Deze transformaties bestrijken de volgende gebieden: 1. Ontwikkeling en Onderzoek, 2. Industrie en Mens, en 3. Natuur en Ecologie. Er wordt gebruikt gemaakt van diverse soorten kennisproducties, waaronder ook embodied en local knowledge, de kunsten als kennisproductie (leidend). Daarbij wordt met partijen samengewerkt, die zowel eerder onderzoek in het gebied hebben gepleegd, als bijzondere artistieke en/of etnografische methoden hebben ontwikkeld om dit soort gebieden en onderwerpen te onderzoeken.

Studenten krijgen onderzoekskaders en -methoden aangereikt en worden gestimuleerd om zelf methoden te ontwikkelen en zelf hun onderzoekstraject te ontwikkelen. Van meet af aan worden studenten uitgedaagd om zelf onderzoek te doen en werk te maken, hetgeen ook begeleid wordt door een aantal (gast)docenten. Daarnaast worden bijna-wekelijkse wandelende collegereeksen (ENCI-WALKS) verzorgd door verschillende gastdocenten en deskundigen (wetenschap/kunst/design/ educatie en stakeholders), die het gebied vanuit bovengenoemde perspectieven belichten.

Centraal staat een workshop op locatie georganiseerd (in 2025) door Kamila Wolszczak (https://kamilawolszczak.com/), waarbij de ENCI-groeve als walking research site centraal staat. Studenten nemen hieraan actief deel en werken samen. Deze workshop staat tevens open voor andere studenten vanuit Zuyd tot een max. van 15 deelnemers (zie werkvorm 4.)

Daarnaast formuleren studenten hun eigen onderzoeksvragen en houden een onderzoekslogboek bij, dat wekelijks geëvalueerd wordt. Zowel een eigen als collectief logboek wordt van meet af aan ontwikkeld, in het proces meegenomen en begeleid, en dient als belangrijke reflexieve bron voor individueel en gezamenlijk onderzoek en werk. De studenten tonen voorts een collaboratieve houding binnen hun onderzoek en de bereidheid om hun onderzoeksresultaten te delen en te ontwikkelen tot een presentatie (relevant voor hun vakgebied), die de belichaming van hun onderzoek toont. Tenslotte werken de studenten aan een gezamenlijke publicatie, waarin hun bevindingen en resultaten worden getoond. Deze publicatie zal organisch bijgehouden worden op de website van ‘OVERGANGSZONE’, maar zal t.z.t. ook gebundeld worden in een papieren versie. Zo ontstaat er een ‘Living Archive’, waarmee we tevens de einddoelen van de module duidelijk willen maken. Studenten worden in het gehele proces begeleid door genoemde (gast)docenten en Krien Clevis. Eveneens worden er twee extra gastdocenten (Fine Arts, Design en Education) ingezet voor de onderwijsbegeleiding vanuit hun eigen afdeling. Krien Clevis is hoofdverantwoordelijke en hoofd-onderwijsbegeleider voor het gehele onderzoek in situ. Zij doceert en begeleidt wekelijks alle studenten. Het eigen onderzoek en ontwikkelde werk worden tijdens de beoordeling van Blok 3 gepresenteerd in de vorm van een (door de studenten nader in te vullen) workshop/publieks-moment/tentoonstelling, georganiseerd door de studenten.

Voor meer informatie zie ook: https://overgangszone.nl/artistic-research-in-situ/ en https://whatartknows.nl/nieuws/2024/inschrijving-open-voor-module-artistic-research-in-situ/

Artistic Research in Situ (ARiS) is een interdisciplinaire minor voor zowel kunststudenten als studenten van andere disciplines binnen het HBO, aangeboden door het Maastricht Institute of Arts (Zuyd University of Applied Science) in samenwerking met het Lectoraat What Art Knows. Doel is enerzijds het ontwikkelen van artistieke onderzoeksmethoden en -vaardigheden voor studenten die niet of nauwelijks hiermee in aanraking zijn geweest (verbredend), en anderzijds het verdiepen van artistiek onderzoek op locatie, voor studenten die dit verder in hun artistieke praktijk willen ontwikkelen en implementeren (verdiepend). In deze opleidingsoverstijgende minor staat de verbinding met de omgeving in situ centraal en in het bijzonder met het complex gelaagde ENCI-gebied. De bedoeling van deze minor is om het gebied bottom-up vanuit haar initiële kansen en mogelijkheden te onderzoeken. Daarvoor worden wandel- en zintuigelijke methoden ingezet om dit complex gelaagde landschap vanuit verschillende perspectieven te onderzoeken, het gebied (opnieuw) in kaart te brengen, nieuwe vragen te formuleren en het gebied te activeren in het transformatieproces naar de toekomst.

De minor is toegankelijk voor studenten van alle opleidingen

Mogelijke toegangskosten tot het grottenstelsel, en ev. reiskosten

Totaal aantal contacturen: 140 (14 per week)

Werkvorm(en):

1. Werkcolleges, wandelend research en presentaties van het onderzoek: het organiseren van wekelijkse ENCI-WALKS over het onderwerp, aangevuld met een aantal werkcolleges op de academie
2. Ontwikkelen van een eigen onderzoekstraject door de studenten, dat voortkomt uit eigen vraagstelling en eigen maakpraktijk dat eveneens begeleid wordt
3. Reflectiegesprekken en persoonlijke onderwijsbegeleiding (ter plekke): Krien Clevis (docent Artistic Research, hoofdverantwoordelijke ARiS) e.a. wekelijkse evaluatie onderzoekslogboek, en extra online gesprekken
4. Centrale workshop in het ENCI-gebied (maandag, dinsdag en woensdag), waar alle studenten actief aan deelnemen
5. Presentatie van het eigen onderzoek en werk van de student in een daarbij adequate vorm en voor een relevant publiek
6. Documentatie eigen onderzoekslogboek en publicatie op de website

Ad 1: Collegereeks/ENCI-WALKS waarbij het ENCI-gebied als basis dient voor nieuwe onderzoeksmethoden vanuit de kunsten, en in het bijzonder sensory methods zoals walking, om complexe, gelaagde landschappen (zoals het ENCI-gebied) te verkennen, in kaart te brengen en op te reflecteren. Met o.a: Inge Dekkers en (PhD Socio-ecologische interacties en mens-natuurrelaties, Radboud Universiteit Nijmegen), Helen Verploegen (postdoc mens-natuurrelaties en waarde van natuur, Open Universiteit Heerlen), Miriam Sentler (beeldend kunstenaar & petrocultures researcher PhD, www.miriamsentler.com | www.deeptimeagency.com), Prof.dr. Ernst Homburg (emeritus hoogleraar geschiedenis van wetenschap en techniek, Universiteit Maastricht), Froukje de Boer (beeldend kunstenaar, MA Cartographies of the Vanishing Now, Den Bosch), Dr. John Jagt (paleontoloog en conservator Natuurhistorisch Museum Maastricht), Joep Orbons (archeoloog kalkgroeves Z.-Limburg), Joep Vossebeld (curator/schrijver en artistiek leider Odapark, Venray), Dr. Phil Klahs (bioloog, universitair docent, Faculty of Science and Engineering, Maastricht Science Programme, Universiteit Maastricht), en Natuurmonumenten. Onder begeleiding van Martine de Rooij (docent-onderzoeker, etnografische methoden), Remy Kroese (artistiek onderzoeker, cartopoloog) en dr. Krien Clevis (kunstenaar/ onderzoeker/curator) en in samenwerking met het Lectoraat What Art knows (https://whatartknows.nl/ , Kunstacademie Maastricht).

Ad 2: Artistiek onderzoek in deze minor is onderzoek dat plaatsvindt in en door het maakproces. Het zelf op pad en op zoek gaan, zelf actief onderzoek te doen en van meet af aan ook al meteen werk te ontwikkelen wordt afgewisseld met walks en workshops. Juist door zelf te doen en maken/uit te proberen/te experimenteren, wordt een actieve en reflexieve houding gestimuleerd en draagt het bij aan een gezamenlijke uitwisseling van onderzoekservaringen.

Ad 3: Onderwijs/Reflectiegesprekken docenten:

Remy Kroesse (artistiek onderzoeker, cartopoloog)

Dr. Krien Clevis (kunstenaar/onderzoeker/curator, hoofdverantwoordelijke ARiS, interdisciplinair onderzoek).

Onderzoekslogboeken, zowel individueel als collectief worden wekelijks geëvalueerd. Elke maandag wordt voorafgaande aan de walk het collectief onderzoekslogboek geëvalueerd. Na de walks wordt met de studenten zowel in groepsverband als individueel hun ervaringen besproken. Op de maandagen dat er geen walks plaatsvinden worden de studenten begeleid op de academie/atelier. Studenten worden tevens extra begeleid door Remy en Krien, en daartoe worden tevens extra meetings op de academie georganiseerd en online-gesprekken.

Ad. 4: Centrale Workshop (2025) o.l.v. Kamila Wolszczak (kunstenaar-onderzoeker (https://kamilawolszczak.com/). Deze driedaagse workshop, Exploring Landscape Through Walking and Touch, is bedoeld om deelnemers onder te dompelen in locatiespecifieke artistieke onderzoeksmethoden, met de nadruk op wandelen als onderzoekspraktijk en tactiele betrokkenheid bij het unieke, gelaagde landschap van het ENCI-gebied. De workshop moedigt deelnemers aan om de zintuiglijke en materiële dimensies van openbare ruimtes te verkennen en te bemiddelen tussen menselijke en niet-menselijke elementen van de openbare ruimte. Het doel is om het inzicht in het maken van locatiespecifieke kunst te verdiepen door betrokken te raken met de verborgen verhalen en materiële geschiedenissen ingebed in het landschap. Studenten nemen allen actief deel. Deze workshop staat tevens open voor andere studenten v.u. Zuyd tot een max. van 15 deelnemers. Zie verder onder: Centrale workshop 2025.

Ad 5: Tijdens de beoordeling van de minor presenteren de studenten het eigen onderzoek en werk, dat zij tijdens de minor ontwikkeld hebben. De presentatie vindt in een adequate vorm en op een geijkte plek plaats, die past bij de interesse en werkveld van de student (presentatie, performance, workshop, etc.). Ook nodigt de student relevante stakeholders, partners of ander publiek uit.

Ad 6: De studenten dienen hun eigen onderzoekstraject goed te documenteren, door wekelijks een logboek bij te houden in woord en beeld. Daarnaast wordt er gewerkt aan een collectief onderzoekslogboek, waarin gezamenlijke vraagstellingen staan en blijk geeft van een reflexieve groepsgeest. De onderzoeksresultaten, verwerkt in een reflectieverslag in woord en beeld, maken onderdeel uit van de beoordeling en samen met het collectieve logboek worden gepubliceerd op de website. Het definitieve reflectieverslag dient voor de beoordeling te worden ingeleverd.

Onderwijscontacttijden:

Contacttijden zijn elke maandag, voorafgaande, tijdens en na de walks/workshops o.l.v. gastdocenten (of als er geen walks plaatsvinden ’s maandags op de academie). De walks vinden in principe in het ENCI-gebied plaats en starten met een voorbespreking (1 uur) en eindigen met een nabespreking (1 uur). Tijdstip van 12.00 – 18.00 u. (12.00 – 13.00 u. voorbespreking/ 13.00 – 17.00 u. walk/ 17.00 – 18.00 u. nabespreking = 6 u/w). M.u.v. begeleiding door mede-docenten (1x op dinsdag, 13.00 – 17.30 u. = 0,5 u/w.) en de driedaagse Centrale workshop (maandag, dinsdag, woensdag 9.00 – 17.00 u.) = 2,6 u/w), en extra online gesprekken/begeleiding door Krien Clevis en Martine de Rooij (5 u/w). Totale studentenuren = max. 14u/week. We verwachten dat de studenten voltijds met hun eigen onderzoek bezig zijn. De module is zo ingericht dat de studenten maximaal de tijd hebben om hun eigen onderzoek en werk te ontwikkelen en uit te voeren. Zie ook werkvorm 3.

Interdisciplinair onderzoeksproject, 15 EC, alfanumerieke beoordeling, minimumcijfer 5,5: Expositie van het eigen werk, het bijhouden van een research logboek (individueel en gezamenlijk), eigen publicatie op de website e.a. door de student gekozen onderzoeksresultaten

Locatie(s) waar de minor gegeven wordt:

- ENCI-gebied: ENCI-groeve, St. Pietersberg e.o. en div. binnenlocaties (w.o. het ENCI-hoofdkantoor en Groeve-paviljoen St. Pietersberg)

- Kunstacademie – Herdenkingsplein 12, 6211 PW, Maastricht

Meewerkende opleidingen of instanties: De minor is een onderzoeksatelier, ontwikkeld door de opleiding Autonome Beeldende Kunst, Design & Docent Beeldende Kunst en Vormgeving samen met het lectoraat What Art Knows. Het is een onderwijsvorm waarbij studenten deelnemen aan een interdisciplinair onderzoeksproject. De minor vindt plaats op verschillende locaties rondom het ENCI-gebied in Maastricht, waarbij verschillende externe stakeholders betrokken worden (o.a. Universiteit Maastricht, Radboud Universiteit Nijmegen, Natuurhistorisch Museum Maastricht, en andere lokale partners). Studenten uit verschillende kunstopleidingen van Zuyd Hogeschool en daarbuiten nemen deel.

Aanmelding: schrijf je hier in voor deze minor en neem contact op met Krien Clevis: krien.clevis@zuyd.nl /+31 6-53938283